‘In het bos hing een kruidige geur van positief bederf,’ schrijft Frans Pointl (1933-2015) over een herfstige Haarlemmerhout in De hospita’s. Het najaar was goed begonnen met deze door mij nog onontdekte auteur, die ‘gewoon’ een paar keer in Hollands Maandblad had gestaan. Het was nog broeierig warm, begin september, maar het spooky season was al begonnen, want in de bioscoop draaide het tweede deel van Beetlejuice, waarin duidelijk wordt dat het hiernamaals in de woorden van een van de hoofdpersonen, een tiener, zo ‘random’ is. Het geestige bij Tim Burton is dat het dodenrijk altijd veel levendiger is dan dit ondermaanse, met als hoogtepunt ‘the Soul Train’, de seventies funky feesttrein die alle dode zielen naar ‘the great beyond’ brengt. Positief bederf.
In Het Parool schreef Roosje van der Kamp: ‘Lydia is nu een passief personage, dat doet wat haar nieuwe vriend haar influistert. Ze heeft een moeizame relatie met haar dochter, die net zo passief blijkt. Want hoewel Astrid wordt geïntroduceerd als een gepassioneerde klimaatactiviste, heeft ze noch de passie noch de daadkracht om ergens tegen te protesteren.’ Het is de vraag of dit móet als je zo wordt geïntroduceerd maar duidelijk is dat Roosje van der Kamp graag bevestigd wil zien waarvan zij vindt dat het bevestigd móét worden: geen passiviteit.
Kort daarop sloeg ik de Filmkrant (9/2024) open met toevallig een artikel van Van der Kamp getiteld ‘Blinken of blozen, niet de male, wel de gaze.’ ‘Love Lies Bleeding lijkt mij bovenal een vrij accurate weergave van een slechte relatie. Een die gebouwd is op lust en die een soort vrijheid belooft, maar daarvoor wel totale opoffering van al het andere in je leven vereist.’ Het klinkt vrij aanlokkelijk, maar Roosje van der Kamp bepaalt wat een slechte relatie is. Vervolgens: ‘Staren is een manier van kijken waarbij we de persoon objectiveren.’ Kan de mens anders dan objectiveren? ‘Het probleem is, denk ik, vooral gedachteloos staren […]’ Goh! ‘Het is bovenal belangrijk om te erkennen dat vrouwen ook kunnen objectiveren. Net zoals queer mensen ook slechte partners kunnen zijn.’ Feminisme uitstekend, maar wel wat meer analytisch vermogen graag. De hedendaagse moraal? Die komt vóór het verhaal, zie de verschrikkelijkste exponent: Angela de Jong.
Deze maand: gedachteloos staren. Eindeloos veel. Voor de zekerheid met de luiken gesloten. Tussendoor lezen we, nog steeds bezig in de 100-jarige De Toverberg. Ergens in het midden van het boek, het is daar dan half november, flitst deze zin voorbij: ‘De wereld scheen in de ban van een ijzige helderheid, haar natuurlijke onzindelijkheid toegedekt en verstard in een droom van fantastische doodstover.’ Allerzielen moge net voorbij zijn, maar wij blijven ons richten op wat komen gaat: de verte. De enige zekerheid in dit leven.
Lang leve Anton Valens (1964-2021), die twintig jaar geleden debuteerde met Meester in de hygiëne en bij leven zijn laatste verhaal gewoon in Hollands Maandblad publiceerde. Op zijn sterfdag eerder deze maand verscheen het schilderboek Een kniebuiging voor de ezel, in dit nummer een verhaal uit de nalatenschap (2016), met dank aan Tascha Tinneveld. Vergeet ook niet op de site het verhaal ‘Dodenmaand’ van Piet Tulkens te lezen. Brussel in de herfst! En het gedicht van Elise Vos. Verder waar we ook kijken doodstover, of moeten we dat ‘tover’ weglaten? Waar begint het leven? – JvdS