Deze maand bleek dat de machtigste man op aarde offertes heeft aangevraagd voor een gracht gevuld met slangen en krokodillen langs de Amerikaans-Mexicaanse grens. Dat klinkt als de opening van een moralistisch kinderboek over een sinaasappelmannetje dat uit angst voor het onbekende vervalt in isolationisme, maar later leert zich open te stellen voor de wereld, vol mededogen voor andere fruitsoorten. Het is echter geen fictie.
Over Trumps karakter lijkt het meeste al gezegd. Wellicht is een druppel toe te voegen aan de oceaan van analyses en satire met de president als onderwerp of mikpunt. Wie niet waagt, is niet brutaal genoeg en kan nooit winnen en in dit geval niet bijdragen aan een propvol discours. Oftewel, wat is het resultaat wanneer Trumps angst wordt bezien door het verwaande filter van Hollands Maandblad?
Ten eerste – merkwaardig genoeg – herkenning. Dit tijdschrift is angst, waaraan ook dat grachtidee is ontsproten, niet vreemd. Zo is dit maandblad bang om spaarzame pagina’s te verkwanselen aan een actuele miskleun van de Amerikaanse president. Hollands Maandblad streeft naar tijdloosheid en moet waken voor datering, maar wanneer dit nummer u bereikt, heeft de Amerikaanse president vermoedelijk al kruisraketten afgevuurd op het verkeerde Korea.
Ten tweede, meer herkenning. Trump personifieert een specifieke verdediging tegen angst: onwrikbare cognitieve dissonantie in weerwil van feiten. Ook Hollands Maandblad maakt zich soms schuldig aan die kokervisie. Zo weigert het halsstarrig de handdoek in de ring te gooien, terwijl avantgardistische literatuur langzamerhand even onslijtbaar is als rauwkost op een kinderfeest.
Tot slot – het begint gênant te worden – nog meer herkenning. Dit maandblad begrijpt de wanhopige bokkensprongen die POTUS maakt sinds diens afzettingsprocedure is begonnen. Nog steeds voelt dit tijdschrift de brandwonden in haar nek die Halbe Zijlstra’s hete adem achterliet toen aan diens rijke fantasie het idee ontsproot de literaire sector uit de samenleving te verbannen.
Maar wees gerust, herkenning is niet hetzelfde als vereenzelviging. Zo blijven dag- en weekbladen wat actualiteit betreft superieur aan maandbladen, die daarin berusten. Hollands Maandblad is overtuigd van haar bestaansrecht, maar evengoed fakkeldrager van feiten. Het heeft peentjes gezweet tijdens de crisis in de literaire tijdschriftenwereld, maar zich niet laten leiden door angst. Verder ontbeert de Amerikaanse president een waslijst aan deugden die Hollands Maandblad wel bezit, maar die blijven ongenoemd om verdere overeenkomsten met Trump te voorkomen.
Is dit redactioneel al met al een bijdrage aan het Trump-discours? Misschien is het antwoord daarop minder relevant dan het bewonderen van diegenen die in het aangezicht van angst niet terugvallen op blinde eenkennigheid. Mensen die zichzelf én de wereld kritisch kunnen beschouwen, ontkennen niet het gevaar van een slangen- of krokodillenbeet, wagen alsnog de oversteek en halen, laverend tussen dodelijke reptielen, de overkant. De tijd zal leren of Hollands Maandblad tot die groep behoort – D.G.